Wet kwaliteitsborging voor het bouwen

Vanaf 1 januari 2024 gaat de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) in. Het doel is betere bouwkwaliteit. Nu controleert de gemeente vooraf of een bouwplan goed is. Vanaf 1 januari doet een onafhankelijke partij dit bij bouwwerken met laag risico (gevolgklasse 1). Die partij noemen we een 'kwaliteitsborger'. Bij bouwplannen onder de Wkb moet je verplicht een kwaliteitsborger inhuren.

Bouwwerken zijn verdeeld in verschillende groepen. Dit noemen we gevolgklassen. Hoe groter de gevolgen kunnen zijn als iets misgaat bij de bouw, hoe zwaarder de eisen zijn. De Wkb geldt voor bouwwerken in gevolgklasse 1. Dit zijn bouwwerken met een laag risico. Denk aan:

  • Op de grond gebouwde woningen met garage of kantoor aan huis
  • Woonboten
  • Vakantiewoningen
  • Bedrijfspanden van maximaal 2 verdiepingen met klein kantoor of kantine
  • Aanbouwen aan overige gebouwen van maximaal 2 verdiepingen, bijvoorbeeld een magazijn bij een winkel
  • Kleine fiets- en voetgangersbruggen van maximaal 20 meter, niet over een rijksweg of provinciale weg
  • Andere bouwwerken van maximaal 20 meter hoog, zoals masten en antennes

De Wkb geldt eerst alleen voor nieuwbouw. Waarschijnlijk geldt de Wkb vanaf 1 januari 2025 ook voor verbouw onder gevolgklasse 1.

Bouwwerken die niet onder de Wkb vallen:

  • Rijksmonumenten, provinciale monumenten en gemeentelijke monumenten
  • Bouwwerken waarvoor een milieuvergunning of vergunning/melding brandveilig gebruik nodig is
  • Bouwactiviteiten met een gelijkwaardige oplossing voor brandveiligheid of constructieve veiligheid, inclusief toepassing NEN 6060 en 6079

Bekijk voorbeelden van verschillende situaties op de factsheet van de VNG.

De kwaliteitsborger is iemand die onafhankelijk is en de kwaliteit van een bouwwerk controleert. Zij kijken voor en tijdens de bouw of het bouwplan aan de regels voldoet. Deze regels gaan onder andere over de fundering, brandveiligheid en energiegebruik.

Stap 1: Nieuw initiatief onder Wkb

Je hebt nieuwbouwplannen die onder de Wkb vallen.

Stap 2: Vooroverleg (niet verplicht)

Maak een afspraak voor een vooroverleg als je jouw bouwplannen vooraf met de gemeente wilt bespreken.

Stap 3: Kwaliteitsborger inhuren

Je huurt zelf een kwaliteitsborger in. Zoek in het het register instrumenten kwaliteitsborging voor een lijst met kwaliteitsborgers en instrumenten. Een instrument is een goedgekeurde werkwijze die de kwaliteitsborger gebruikt om de bouw te controleren. De kwaliteitsborger stelt een risicobeoordeling en borgingsplan op. 

Stap 4: Omgevingsplanactiviteit aanvragen

Minimaal 8 weken voor de start van de bouwactiviteiten vraag je een omgevingsplanactiviteit bij de gemeente aan. Doe dit via het Omgevingsloket.

Stap 5: Bouwmelding indienen

Minimaal 4 weken voor de start van de bouwactiviteiten stuur je via het Omgevingsloket een bouwmelding in. Geef hierbij aan:

  • Dat het gaat om een bouwwerk in gevolgklasse 1
  • Wie de kwaliteitsborger is
  • Welk instrument gebruikt wordt

Lever ook het borgingsplan en de risicobeoordeling in die de kwaliteitsborger heeft gemaakt. De gemeente beoordeelt de kwaliteit van de aangeleverde documenten.

Stap 6: Start bouwwerkzaamheden

Minimaal 2 dagen voor de start van de bouwactiviteiten geef je via het Omgevingsloket de startdatum van de bouw door.

Stap 7: Controle door kwaliteitsborger

Tijdens de bouw controleert de kwaliteitsborger:

  • De kwaliteit van het bouwwerk
  • Of het borginsplan wordt uitgevoerd

Stap 8: Controle door gemeente

De gemeente kan tijdens de bouw controles uitvoeren en waar nodig handhaven of bijsturen.

Stap 9: Gereedmelding

Minimaal 2 weken voor je het gebouw gaat gebruiken dien je via het Omgevingsloket in:

  • Gereedmelding (een melding dat de bouw af is)
  • Verklaring van de kwaliteitsborger (uitleg vanuit de kwaliteitsborger over de bouw en het verloop ervan)

Bij de beoordeling let de gemeente op de kwaliteit en de compleetheid van de aangeleverde documenten.

Stap 10: Gebouw gebruiken

Binnen 2 weken hoor je of de gereedmelding en verklaring van de kwaliteitsborger akkoord zijn door de gemeente. Bij akkoord mag je het bouwwerk in gebruik nemen.

Bij grote woningbouwprojecten wordt het bouwwerk vaak in delen opgeleverd. Er kan een lange tijd zitten tussen de oplevering van de eerste en laatste woningen. In Veenendaal moet je voor elke fase een bouwmelding en gereedmelding doen. Zoals hierboven staat uitgelegd in het stappenplan.

Bijzondere lokale omstandigheden

Onder de Wkb kan een gemeente speciale lokale situaties vaststellen. Dit zijn dingen die alleen gelden op bepaalde plekken en waardoor een bouwwerk misschien niet helemaal aan de regels kan voldoen. Bijvoorbeeld dat er in een buurt extra eisen zijn vanwege de grond daar, zoals een hoog grondwaterpeil. De persoon die de kwaliteit controleert (kwaliteitsborger), moet weten van deze speciale lokale situaties. Ze moeten dit meenemen in hun plan en beoordeling om ervoor te zorgen dat het bouwwerk toch goed en veilig is, ook al zijn er lokale uitdagingen.

Met de komst van de Wkb krijgen opdrachtgevers meer rechten. Voor aannemers zijn er verschillende veranderingen:

  • Bij de oplevering van een bouwwerk moet de aannemer een opleverdossier aan de opdrachtgever geven
  • Bij nieuwbouw voor particuliere opdrachtgevers is de aannemer verplicht hen te informeren over zijn verzekering
  • De regels rond het opschortingsrecht (de 5%-regeling) bij particuliere opdrachtgevers worden aangepast
  • Er worden extra eisen gesteld aan de waarschuwingsplicht van de aannemer bij bouwwerken. Deze waarschuwing moet duidelijk, schriftelijk en op tijd zijn
  • De aannemer blijft ook na de oplevering verantwoordelijk voor eventuele gebreken. Deze veranderingen gelden voor alle bouwactiviteiten waarvoor een aannemingsovereenkomst is gesloten.

Zorg ervoor dat je als aannemer goed voorbereid bent op de Wkb. Lees de Wet kwaliteitsborging op de website van Bouwend Nederland.