Ontheffing speedpedelec voor het fietspad

Een speedpedelec is een elektrische fiets met trapondersteuning waarvan de aandrijfkracht aanhoudt als het voertuig de snelheid van 25 kilometer per uur overschrijdt. Een speedpedelec kent een maximumsnelheid van 45 kilometer per uur. De speedpedelec wordt gebruikt voor afstanden tussen de 10 en 50 kilometer en is voor het woon-werkverkeer een goed alternatief voor de auto en het gebruik draagt bij aan de bereikbaarheid van de stad.

Provincie Utrecht wil samen met Utrechtse gemeenten en een aantal Gelderse gemeenten het gebruik van de speedpedelec stimuleren, omdat een rit met een speedpedelec vaak een autorit vervangt. Dat is vooral op afstanden tussen de 10 en 50 kilometer en voor ritten naar het werk. Een speedpedelec neemt minder ruimte in het verkeer in en is beter voor het milieu. De speedpedelec is een actieve vorm van mobiliteit. Dat is beter voor de gezondheid en omgeving.

Op dit moment gelden voor de speedpedelec dezelfde regels als voor de bromfiets. Dit betekent dat zij op het (brom)fietspad moeten rijden. Als dat er niet is, dan moet de speedpedelec op de rijbaan. Veel bestuurders van een speedpedelec voelen zich kwetsbaar tussen de auto’s en vrachtwagens, doordat zij een veel kleinere omvang en massa hebben. Ook rijden zij soms minder snel door een (bijna) lege accu of wind tegen.

De ontheffing geeft toestemming om fietspaden in de bebouwde kom te gebruiken van deelnemende gemeenten en op alle provinciale fietspaden in de regio Utrecht. Op www.utrecht.nl/speedpedelec staat welke gemeenten meedoen.

De proef duurt twee jaar en start op 1 juli 2023. Om te weten of het werkt, meten we op drie momenten de resultaten. Op basis van deze resultaten bepalen we of de proef na twee jaar doorgaat. We zijn tevreden als het bezit en het gebruik van speedpedelecs toeneemt zonder dat daardoor het aantal meldingen over de speedpedelec toeneemt en/of er (opvallend) meer ongelukken gebeuren.

In vergelijkbare pilots in Rotterdam en Amersfoort blijkt dat de verkeersveiligheid gelijk blijft voor speedpedelecs en andere fietspadgebruikers. Deze twee gemeenten zien geen toename in het aantal meldingen van ongevallen of klachten met speedpedelecs. De meldingen die er wel waren, gaan over de algehele drukte op het fietspad. We verwachten eenzelfde resultaat in deze proef. Landelijk dalen de ongevalcijfers met speedpedelecs de afgelopen jaren licht, terwijl het aantal geregistreerde speedpedelecs verdubbelde (van 1 januari 2020 naar 1 juli 2022).

Door de speedpedelec’er toestemming te geven om op het fietspad te rijden worden de onveilige gevoelens van de speedpedelec’er weggenomen. Hierdoor verwachten we dat het gebruik van speedpedelecs toe zal nemen en het aantal autoritten in de spits zal afnemen. Dit is beter voor het milieu, scheelt ruimte op de weg en parkeerruimte. Als de speedpedelec als gast met gepaste snelheid op het fietspad rijdt, dan wordt het iets drukker op het fietspad. Als de speedpedelec’er zijn snelheid op het fietspad niet aanpast is dat negatief voor de verkeersveiligheid en de ervaren verkeersveiligheid bij andere gebruikers van het fietspad.

Berijders van een speedpedelec zijn te gast op het fietspad en zij moeten rekening houden met het andere verkeer op het fietspad en hun snelheid afstemmen op de verkeerssituatie. Uit de evaluaties van pilots in Amersfoort en in Rotterdam blijkt dat het verkeersveiligheidsgevoel gelijk blijft of zelfs licht verbetert.

Het is veilig, mits de speedpedelec’er zich aan de voorwaarden houdt. Uit de evaluaties van pilots in Amersfoort en in Rotterdam blijkt dat het verkeersveiligheidsgevoel gelijk blijft of zelfs licht verbetert. Er is geen toename in het aantal meldingen over de speedpedelec waargenomen. De meldingen die er wel zijn, gaan over de gehele drukte op het fietspad.

Handhaving op snelheid en gevaarlijk rijgedrag is een taak van de politie. Wij kunnen handhaven op plaats, op de weg of op het beschikken over een ontheffing.

Op dit moment is het zo dat de speedpedelec niet als overlastgever op het fietspad ervaren wordt. Dit in tegenstelling tot scooters en bromfietsen waar de politie wel actief op handhaaft. Het totaal aantal speedpedelecs is zeer gering. Per inwoner van de provincie Utrecht zijn er op dit moment 0,002 speedpedelecs, terwijl het aantal fietsen geschat wordt op 1,4 per persoon. Per speedpedelec zijn er dus ongeveer 700 fietsen.

De juridische mogelijkheid om de speedpedelec binnen de geldende regelgeving lokaal toe te staan op het verplichte fietspad is met een individuele ontheffing. Vergelijkbare pilots zijn ook in Rotterdam en in Amersfoort van kracht. Het ministerie heeft in 2017 bepaald dat de speedpedelec voor de wet een bromfiets is en geeft er geen prioriteit aan om dit aan te passen. Met de pilots hopen we de voorbeelden en argumentatie aan te leveren om de wetswijziging te bespoedigen.

Een maximumsnelheid van 25 km/uur is niet mogelijk. In artikel 87 van het RVV staat dat het bevoegd gezag geen mogelijkheden heeft om van de vastgestelde maximumsnelheden af te wijken. In artikel 20 van het RVV staat dat binnen de bebouwde kom de volgende maximumsnelheden gelden: voor bromfietsen en gehandicaptenvoertuigen, uitgerust met een motor: op het fiets/bromfietspad 30 km per uur. Rotterdam wilde ook maximaal 25 per uur opnemen, maar heeft dit op basis van wetgeving aangepast naar 30 km per uur.

Vanuit Tour de Force, het landelijke samenwerkingsprogramma op het gebied van fiets, is er in maart 2021 een onderzoek van Verkeerskundig adviesbureau DTV Consultants gepubliceerd over de speedpedelec en de plaats op de weg. Conclusie uit het onderzoek is dat het wenselijk zou zijn als de speedpedelecs op het fietspad zouden kunnen rijden mits zij een maximumsnelheid van 25 of 30 km/u daarbij hanteren. Uit een enquête onder wegbeheerders in Nederland is gebleken dat driekwart de speedpedelec ziet als een mobiliteitsoplossing.

Het grootste knelpunt van de ontheffing bleek de uitgifte te zijn. Na onderzoek is het juridisch mogelijk gebleken dit onder mandaat van een andere overheid/wegbeheerder af te geven. Omdat de provincie weinig ervaring heeft met het uitgeven van ontheffingen en hier geen goed ingericht systeem voor heeft, is de verstrekking van ontheffingen onder gebracht bij de gemeente Utrecht. Hierbij wordt gewerkt conform de AVG-richtlijnen. Het mandaat voor deze ontheffing zal door andere overheden aan de gemeente Utrecht gegeven worden.

Deelname is vrijwillig en is aan het gemeentebestuur.

In de voorwaarden van de ontheffing is het volgende opgenomen: schades die voortvloeien uit het gebruik van deze ontheffing zijn geheel voor risico van de ontheffinghouder.